Jerzy DĄBROWSKI (ur. 8 września 1899, zm. 17 września 1967) – polski
konstruktor lotniczy, twórca bombowca PZL.37 Łoś. Jest uważany za twórcę nowoczesnego
profilu skrzydła laminarnego.
Urodził
się w Nieborowie koło Łowicza w rodzinie urzędnika kolejowego. W 1921 rozpoczął
studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, lecz w 1922 przeniósł
się na jej Wydział Mechaniczny. Był członkiem Sekcji Lotniczej Koła Mechaników
Studentów PW. Pierwszy samolot skonstruował w Centralnych Warsztatach Lotniczych
w Warszawie w 1924 roku, był to dwupłatowy ultralekki samolot sportowy D-1 Cykacz,
oblatany w lutym 1925 – pierwszy samolot sportowy skonstruowany w Polsce.
W 1925 Dąbrowski jako jeden z trzech cywilów (wraz ze Jerzym Drzewieckim i Szczepanem
Grzeszczykiem) uzyskał zezwolenie władz wojskowych na odbycie szkolenia lotniczego
w 1 Pułku Lotniczym w Warszawie, po czym w 1926 ukończył kurs pilotażu wojskowego,
latając m.in. na myśliwcach. Z
uwagi na trudne warunki materialne, w 1926 przerwał studia i podjął pracę w Zakładach
Mechanicznych Plage i Laśkiewicz w Lublinie, gdzie w biurze konstrukcyjnym Jerzego
Rudlickiego uczestniczył w konstruowaniu samolotu rozpoznawczo-bombowego Lublin
R.VIII i jego wersji pasażerskiej R.IX. W 1927 wraz z Antonim Uszackim
zaprojektował samolot sportowy DUS-III "Pta-Pta", zbudowany następnie
w 1928 przez nich w lubelskim Kole Lotniczym. Zainteresowany rozwojem lotnictwa
na świecie, w swoich konstrukcjach Dąbrowski wprowadzał liczne nowe rozwiązania,
m.in. DUS-III był drugim polskim samolotem z duralową konstrukcją kadłuba. W
1928 roku na propozycję dyrektora Państwowych Zakładach Lotniczych w Warszawie,
Dąbrowski rozpoczął pracę w PZL w charakterze konstruktora, pracując tam już do
wybuchu wojny. Jeszcze w 1928 wspólnie z inż. Franciszkiem Kottem skonstruował
samolot łącznikowy PZL Ł-2, wyprodukowany w małej serii i wsławiony rajdem
po Afryce. W 1932 roku wspólnie z inż. Franciszkiem Misztalem skonstruował
samolot sportowy, całkowicie metalowy PZL.19, na zawody samolotów turystycznych
Challenge 1932. W 1934 roku zaprojektował rozwinięcie samolotu PZL.19 – samolot
PZL.26 na zawody Challenge 1934. Największym
osiągnięciem Dąbrowskiego było zaprojektowanie nowoczesnego dwusilnikowego
bombowca średniego PZL.37 Łoś, mimo że do tej pory nie zajmował się samolotami
tego rodzaju i wielkości. Jego projekt został skierowany do realizacji w
drodze wewnętrznego konkursu PZL jesienią 1934 i Dąbrowski objął funkcję głównego
konstruktora Łosia. Jego zastępcą był inż. Piotr Kubicki, który był autorem
m.in. dwukołowego wózka goleni podwozia głównego (patent). W efekcie powstał
samolot, zaliczający się do jednego najlepszych bombowców średnich na świecie,
mający szereg nowych rozwiązań technicznych i niewielkie rozmiary przy relatywnie
dużym udźwigu. Był on nieporównanie lepszy od innych polskich bombowców średnich
projektowanych w tym czasie. Łoś spotkał się z zainteresowaniem za granicą i od
1938 był budowany dla polskiego lotnictwa wojskowego. Do wybuchu II wojny
światowej wyprodukowano 102 maszyny PZL.37 z planowanych 126. W 1938 roku
zastępca Dąbrowskiego, inż. P. Kubicki opracował wersję rozwojową Łosia,
samolot bombowy PZL.49 Miś, który nie został jednak dokończony przed wybuchem
wojny. Ponadto, w latach 1938-39 opracował wstępny projekt samolotu myśliwskiego
z silnikiem rzędowym PZL.62, niestety brak produkcji takich silników w Polsce
i mała szansa na ich import z zagranicy (wobec groźby wojny) czyniły ten
projekt nierealnym do wykonania. Podczas
II wojny światowej został ewakuowany wraz z personelem PZL przez Rumunię do Wielkiej
Brytanii. Zgłosił się tam ochotniczo do polskiego lotnictwa we Francji, lecz
na skutek upadku Francji w 1940 powrócił do Wielkiej Brytanii. Podczas
wojny służył jako oficer techniczny Polskich Sił Powietrznych, współpracując
z brytyjskim wojskowym przemysłem lotniczym. Po wojnie, w 1947 uzyskał dyplom
inżyniera w Londynie (przed wojną, planował złożenie egzaminu dyplomowego na 1940
rok, aczkolwiek wnioskowano też o przyznanie mu tytułu inżyniera na podstawie
dorobku konstrukcyjnego, do czego nie doszło wobec wybuchu wojny). Następnie od
1948 pracował roku w angielskim cywilnym przemyśle lotniczym, w wytwórniach Bevan
Brothers (1948-49, nad konstrukcją śmigłowca), Percival Aircraft (1949-54, m.in.
przy projektowaniu skrzydła Jet Provost), Folland (1954-55, m.in. przy projektowaniu
skrzydła lekkiego myśliwca Folland Gnat). W
1955 roku przeniósł się do USA i rozpoczął pracę w wytwórni samolotów Cessna
(uczestniczył w konstruowaniu samolotu pasażerskiego Cessna 620). Od 1958
w Stanley Aviation pracował nad fotelami wyrzucanymi oraz oddzielaną awaryjnie
kabiną naddźwiękowego bombowca B-58 Hustler. Od kwietnia 1959 pracował w
wytwórni Boeinga w biurze studiów. Zajmował się tam m.in. konstrukcją kabiny
statku kosmicznego Gemini. Zmarł 17 września 1967 w Renton w stanie Washington;
został pochowany w Greenwood Memorial Park. Odznaczony
m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (za konstrukcję PZL.37 Łoś) (źródło:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_D%C4%85browski_(konstruktor)
|